تقسیر روایی سوره واقعه

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) همانگونه که مسئولیت ابلاغ پیام الهی را داشت؛ مسئولیت تفسیر، تبین، و توضیح کلام الهی را نیز بر عهده داشت، آن حضرت در طول دوران رسالت خود، احکام و معارف قرآن کریم را در دو سطح عام و خاص تفسیر و تبین کرد. وی در اواخر حیات نورانی خود دو حقیقت جدایی ناپذیر قرآن و اهل بیت را به جانشینی خویش در میان مردم معرفی کرد و هدایت را تنها در گرو تمسک به این دو دانست . با توجه به همبستگی و پیوند دو پایه محکم آیین اسلام یعنی کتاب و اهل بیت(علیهم السلام) مراجعه نمودن در تفسیر قرآن به بیانات پیشوایان دین در حقیقت مراجعه به خود قرآن محسوب می شود و کلام آنها روشن ترین تفسیر وحی است. در قرون متمادی مفسران و دانشمندان روایات صادره از معصومان(علیهم السلام) را درمجموعه هایی گرد آوری و در ادوار مختلف به مردم عرضه کردند؛ از ویژگی های عمده این تفاسیر این است که صرفاً به نقل و گزارش روایات که عمدتا ناظر به هر آیه است اکتفا کرده اند. در این پژوهش تلاش کرده ایم به نگارش تفسیری بر سوره واقعه با متنی سلیس و روان بر پایه روایات موجود از معصومان(علیهم السلام) ، اعم از روایات ناظر یا مرتبط با هر آیه و نیز بهره گیری از دیگر مبادی تفسیری، نظیر تبیین لغوی، مراجعه به آرا و نظرات مفسران، تحلیل عقلی و همچنین در مواردی که با کمبود و یا عدم وجود روایات تفسیری مواجه هستیم با بهره گیری از آیات قرآنی مرتبط و هم مضمون به تفسیر این سوره بپبردازیم، بدین طریق تفسیری با صبغه روایی و اثری ارائه دهیم. سور? "واقعه" چهل و چهارمین سوره‏ای است که در مکه بر پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) نازل شد. و نود و شش آیه دارد. در روایات ائمه توصیه های فراوانی به تلاوت و قرائت این سوره شده است در روایتی از پیامبر(صلی الله علیه وآله) سور? واقعه "مای? بی نیازی" نامیده و به قرائت و تعلیم آن سفارش شده است.کسی که این سوره را مرتب بخواند و بر احوال قیامت هر شب تفکر کند اصلا به مادیات توجه ندارد لذا بی نیاز می شود. این سوره ما را بایکی از بزرگترین حقایقی که انسان با آن رو به رو است یعنی رخداد قیامت و دسته بندی انسان ها در آن واقعه آشنا می کند. در این نوشتار بحث از سوره واقعه را در سه بخش سامان داده ایم: بخش اول: آغاز ظهور قیامت و حوادث سخت مقارن آن، گروه بندی انسان ها به اصحاب یمین، اصحاب شمال و سابقان. بخش دوم: مقامات سابقان و انواع پاداش های آن ها در بهشت، اصحاب یمین و انواع مواهب الهی بر آن ها، اصحاب شمال و مجازات های دردناک آن ها در دوزخ. بخش سوم: ذکر دلائل مختلفی درباره مسئله معاد از طریق بیان قدرت خداوند، خلقت انسان از نطفه، تجلی حیات در گیاهان... ، ترسیمی از حالت احتضار و انتقال از این جهان به جهان دیگر که خود مقدمه رستاخیز است، پاداش م‍‍ومنان و کیفر کافران، و در پایان، تسبیح خداوند که سوره بدان پایان می یابد. در تفسیر روایی این سوره سطوح تفسیری متعددی وجود داشت تعداد کل روایات 162روایت است که از این تعداد 33مورد روایات تبیینی، 66مورد روایات توضیحی، 23 مورد روایات مصداقی، 23مورد روایات تأکید بر مفهوم آیه، 9مورد روایات شرح لغت، 8مورد روایات فضیلت سوره، 4مورد روایات تأویلی، 2مورد روایات استشهادی، یک مورد روایات سبب نزول و یک مورد اختلاف قرائت. واژه های کلیدی: روایات تفسیری، تفسیر روایی، قیامت، سوره واقعه، سابقان، اصحاب یمین، اصحاب شمال.